Thị hiếu của khán giả đang thay đổi, năm 2023 chứng kiến họ nghiêng về phương đông hơn. Trong 1 năm mà Disney phải vật lộn ở phòng vé với những thất bại liên tiếp, nhiều siêu anh hùng của Marvel và DC bị “thất sủng” chưa từng thấy, Nhật Bản bỗng nhiên ghi điểm mạnh trong mắt công chúng. Năm 2023 có thể xem là 1 năm xuất ngoại bùng nổ nhất từ trước đến nay của quyền lực mềm đến từ đất nước mặt trời mọc.
Họ vẫn luôn là cái tên hàng đầu châu Á trong việc xuất khẩu sản phẩm văn hóa ra thế giới, nhưng năm ngoái cho thấy sự thành công đáng kinh ngạc của các doanh nghiệp nước này. Đếm sơ sơ đã thấy sự thống trị của anh thợ sửa ống nước Super Mario tại rạp, phim live-action chuyển thể One Piece, video game Resident Evil 4 remake, anime thì có Suzume và The First Slam Dunk, đến cuối năm lại có thêm Godzilla Minus One…
Thông qua hợp tác với doanh nghiệp nước ngoài hoặc hướng đến khán giả quốc tế nhiều hơn, các công ty Nhật dần biết cách chinh phục những khách hàng mới.
Cơn địa chấn đầu năm tại phòng vé thế giới
Bộ phim The Super Mario Bros Movie đã tạo nên cơn địa chấn trong lĩnh vực điện ảnh. Trước khi phim ra mắt, không 1 ai nghĩ nó có thể thành công đến vậy. Hợp tác với xưởng phim Illumination đã đứng sau thành công của Minions, Nintendo không chỉ thành công khắc phục sai lầm nhiều năm trước mà còn đưa nhân vật của mình lên 1 tầm cao mới.
Super Mario là 1 trong các nhân vật video game nổi tiếng nhất, giờ đây anh chàng này thậm chí còn thành công ở lĩnh vực điện ảnh khi The Super Mario Bros Movie có doanh thu cao thứ 2 trong năm, chỉ sau Barbie của Warner Bros. Nintendo đã chứng minh họ có kho tài sản trí tuệ (IP) đẳng cấp thế giới với tiềm năng vô tận.
Bên cạnh hợp tác sản xuất và phân phối phim, Universal còn giúp hãng game Nhật Bản xây dựng công viên giải trí bao gồm nhiều trò chơi dựa trên Super Mario, Donkey Kong, Kirby,… Việc tạo ra các điểm tham quan trải nghiệm ngoài đời càng giúp công ty tiếp cận thêm nhiều khách hàng. Họ có thể không chơi game Nintendo nhưng vẫn biết đến nhân vật của công ty.
Tears of the Kingdom” bán được 20 triệu bản dù độc quyền trên Switch
Trong năm 2023, Nintendo cũng thành công ở lĩnh vực video game nòng cốt của mình. Trò chơi Legend of Zelda: Tears of the Kingdom trên Switch đã bán được hơn 20 triệu bản, trở thành 1 trong những game thành công nhất năm nay. Mới đây, họ cũng thông báo về dự án chuyển thể phim live-action dựa trên Zelda, hợp tác với Sony Pictures. Thông báo đã làm cổ phiếu Nintendo tăng ngay sau đó khi các nhà đầu tư phấn chấn về sự hợp tác giữa 2 ông lớn.
Cần phải biết, Sony Pictures tuy là công ty Mỹ nhưng tập đoàn mẹ vẫn là công ty Nhật Bản. Sony cũng có bộ phận hoạt động trong cùng ngành game với Nintendo, và Sony Pictures thì lại đang giúp Sony Interactive chuyển thể rất nhiều tựa game PlayStation lên màn ảnh như God of War, Horizon, The Last of Us, Uncharted,… Chính trong năm 2023 vừa qua, TV series The Last of Us chiếu trên HBO Max do Sony sản xuất đã đạt thành công cực lớn, trở thành hiện tượng truyền hình.
Rõ ràng sự hợp tác giữa Sony và Nintendo ở lĩnh vực điện ảnh là 1 tín hiệu cho thấy, các công ty Nhật đã cởi mở hơn với nhau như thế nào. Trong quá khứ, PlayStation vốn được ra đời từ 1 xích mích giữa 2 hãng. Ngoài Legend of Zelda, Sony Pictures cũng đang làm việc trong 2 dự án live-action khác chuyển thể từ manga là One Punch Man và Gantz, đều thuộc thể loại hành động, viễn tưởng.
Cú bắt tay bất ngờ của 2 ông lớn khiến nhiều người phấn khích
Một công ty khác là Capcom cũng cực kì thành công khi remake Resident Evil 4, thuộc series kinh dị sinh tồn đã trở thành biểu tượng trong ngành công nghiệp. Bản game không chỉ nhận đánh giá tích cực từ nhiều chuyên trang và người chơi mà còn đạt mức tiêu thụ lớn. Chỉ 2 ngày đầu đã bán được 3 triệu bản, sau đó là 5,5 triệu bản tính tới tháng 10, trở thành 1 trong những bản game bán chạy nhất series Resident Evil.
Ở những nơi khác, anime Nhật cũng làm mưa làm gió. Suzume của “phù thủy nỗi buồn” Makoto Shinkai trở thành cú hit toàn cầu, đạt doanh thu 323 triệu USD, đồng thời trở thành siêu hit phòng vé ở Trung Quốc và Hàn Quốc. Đến cuối năm, Nhật Bản lại thành công trình làng anime The First Slam Dunk, dựa trên 1 trong những manga ăn khách nhất lịch sử. Hơn 1 nửa trong tổng doanh thu 280 triệu USD đến từ nước ngoài, cho thấy sự hâm mộ của khán giả quốc tế với anime.
Ở mặt trận giải thưởng, bạn chắc chắn đã nghe đến The Boy and The Heron, tác phẩm cuối cùng trong sự nghiệp của huyền thoại Hayao Miyazaki. Ở tuần đầu ra mắt, phim lập kỷ lục là anime gốc đầu tiên dẫn đầu doanh thu phòng vé Bắc Mỹ. Bộ phim cũng vừa chiến thắng ở Quả Cầu Vàng và được dự đoán sẽ làm nên chuyện tại Oscar sắp tới. Hiện tại, nó cũng đã giành chiến thắng ở rất nhiều giải thưởng tiền Oscar.
Kiệt tác của Hayao Miyazaki đang làm rạng danh điện ảnh Nhật Bản trên mặt trận giải thưởng
Cuối cùng là Godzilla Minus One, bộ phim gây sốt phòng vé Bắc Mỹ và khiến nhiều khán giả phải bất ngờ trước điện ảnh Nhật Bản. Họ không xa lạ với hình tượng quái vật Godzilla khi đã có hẳn 1 franchise MonsterVerse do Legendary và Warner Bros thực hiện. Họ cũng đã quá quen với những bom tấn kĩ xảo hàng trăm triệu USD của Hollywood từ trước. Tuy nhiên, điều khiến tác phẩm này gây sốt là nó không giống những bộ phim quái vật và bom tấn mà khán giả Mỹ từng xem.
Bộ phim hiện đã kiếm được 50 triệu USD từ phòng vé Bắc Mỹ và trên toàn cầu đạt gần 95 triệu USD, đó là còn chưa kể đến hàng chục thị trường chưa chiếu rạp vì Toho chưa phân phối nó ở bất kì nước châu Á nào ngoài Nhật Bản. Nó được khen ngợi ở nhiều mặt như VFX, hướng chỉ đạo, cách kể chuyện hay phát triển nhân vật. Với ngân sách chỉ khoảng 10 triệu USD, nó được coi là phim Godzilla do Nhật Bản sản xuất thành công nhất lịch sử.
Bộ phim mang về nhiều giải thưởng lẫn đề cử trong và ngoài nước, được kì vọng sẽ có ít nhất 1 đề cử Oscar ở hạng mục Kĩ xảo hình ảnh. Nếu thực sự xảy ra, nó sẽ là phim Nhật đầu tiên trong lịch sử đạt được. Không ít khán giả còn so sánh với bom tấn siêu anh hùng được Hollywood rót kinh phí gấp hàng chục lần, nhưng chất lượng lại kém xa tác phẩm của người Nhật. Các hãng phim Hollywood có thể học được gì từ thành công đáng kinh ngạc của Godzilla Minus One?
Cũng không thể bỏ qua mảng truyền hình khi năm vừa rồi, Netflix đã trình làng phiên bản live-action của manga bán chạy nhất mọi thời đại – One Piece. Bộ phim dẫn đầu bảng xếp hạng lượt xem toàn cầu ngay khi phát hành. Thành công vang dội của bản chuyển thể đã phá vỡ lời nguyền được cộng đồng hâm mộ manga/anime rỉ tai nhau – Hollywood không biết cách chuyển thể manga và anime thành phim live-action.
Sức ảnh hưởng của nó đã thúc đẩy Netflix không chỉ ngay lập tức bắt tay vào sản xuất mùa 2 mà còn hợp tác với WIT Studio và Toei, cùng thực hiện dự án làm mới toàn bộ anime gốc. Phiên bản anime mới với nguồn lực kinh phí dồi dào hơn, hứa hẹn sẽ mang lại chất lượng vượt trội so với bản anime cũ. Thông tin đã khiến cộng đồng hâm mộ nguyên tác manga vô cùng phấn khích.
Và Netflix không chỉ có duy nhất One Piece live-action thành công. Họ vừa phát hành Yu Yu Hakusho live-action và cũng lập tức lọt top phim được xem nhiều nhất trên toàn cầu. Bộ phim đặc biệt được đánh giá cao ở mảng hành động với những phân cảnh chiến đấu được đầu tư, bù đắp cho cốt truyện nông và nhân vật thiếu chiều sâu.
Manga Nhật đã vượt qua truyện tranh siêu anh hùng ở Mỹ
Nền tảng này cũng đang lên kế hoạch chuyển thể manga siêu anh hùng My Hero Academia, sẽ do đạo diễn của Alice in Borderland chỉ đạo.
Và trong trường hợp bạn đã quên, từ lâu doanh số manga tại Mỹ đã vượt qua cả Marvel và DC. Có rất nhiều bài viết đề cập đến hiện tượng này, khi truyện tranh siêu anh hùng bị manga đánh bại ngay trên sân nhà. Ở các sự kiện cosplay, số người hóa trang thành nhân vật trong Jujutsu Kaisen, Kimetsu no Yaiba hay Dragon Ball đang ngày càng đông, đôi khi chiếm áp đảo.
Ảnh hưởng của văn hóa Nhật ra thế giới đang mạnh mẽ hơn bao giờ hết, nhất là khi nền tảng streaming Crunchyroll của Sony tiếp tục tăng trưởng thuê bao đăng kí. Đây là dịch vụ sở hữu kho anime bản quyền lớn nhất hành tinh, bây giờ còn cập nhật thêm MV và live concert của ca sĩ thuộc Sony Music.
Và nhắc đến ca sĩ Nhật, sẽ thật thiếu sót khi không nhắc đến 1 năm cực kì thành công của ngành công nghiệp J-Pop trong việc tiến ra quốc tế. Từ lâu, J-Pop đã phải vật lộn để tiếp cận khán giả bên ngoài lãnh thổ quê nhà, 1 phần cũng bởi doanh thu từ chính thị trường Nhật Bản đã quá khổng lồ nên họ ít chú ý đến quốc tế. Một nét chấm phá đã chấm dứt chuỗi ngày dài ẩn mình đó, giới thiệu J-Pop đến nhiều người hơn.
Đó là bài hát Idol của Yoasobi, nghệ sĩ thuộc Sony Music. Bộ đôi trở thành nghệ sĩ Nhật Bản đầu tiên giành quán quân trên BXH Billboard Global ex-US. Idol lập nhiều kỷ lục ở thị trường âm nhạc quốc tế như đứng hạng 7 trên BXH Billboard Global 200 (thành tích cao nhất đối với 1 bài hát tiếng Nhật); đứng hạng 42 và 19 trên BXH Global 200 và Global Exclu. US của Billboard trong cả năm 2023 (thành tích cao nhất trong lịch sử J-Pop); được stream trên Apple Music nhiều thứ 8 toàn cầu trong năm 2023 (thành tích cao nhất đạt được đối với nghệ sĩ Nhật Bản); bài hát của 1 nghệ sĩ Nhật Bản được phát ở thị trường nước ngoài nhiều thứ 2 Spotify.
Dịch vụ Crunchyroll của Sony góp phần phổ biến anime đến khán giả quốc tế
Không chỉ có các sản phẩm giải trí chinh phục cả thế giới, quyền lực mềm Nhật Bản còn được củng cố trong năm vừa qua ở lĩnh vực thể thao. Nhật Bản đã đánh bại Mỹ ở Giải Bóng chày Cổ điển Thế giới; trong khi Shohei Ohtani trở thành VĐV được trả lương cao nhất thế giới với số tiền trả chậm là 700 triệu USD khi ký hợp đồng cho Los Angeles Dodgers. Anh sẽ chơi cùng với Yoshinobu Yamamoto, siêu sao pitcher trong giới.
Năm này qua năm khác, manga và anime liên tục ra lò những sản phẩm mới, 1 số trong đó đạt thành công và trở thành franchise được yêu thích. Trái lại, Marvel và DC “ngụp lặn” trong chuỗi sản phẩm tái chế vô tận năm này qua năm khác. Qua bao nhiêu năm cũng vẫn là những gương mặt siêu anh hùng đó, bảo sao khán giả không chán nản vì đã quá quen rồi?
Warner Bros. thất bại với cả 4 phim siêu anh hùng năm vừa qua, vũ trụ điện ảnh DCEU cũng chấm dứt sau Aquaman 2. Dự án được mong chờ tiếp theo là Superman: Legacy của James Gunn được kì vọng sẽ mở ra 1 chương mới cho siêu anh hùng DC trên màn ảnh. Nỗ lực reboot này của hãng phim chỉ càng khiến người hâm mộ thêm tuyệt vọng.
Siêu anh hùng Marvel và DC đều thất thế trong năm 2023
Nhìn sang hàng xóm, Marvel Studios rơi vào hỗn loạn khi chất lượng phim chạm đáy chưa từng thấy, trong khi doanh thu tiếp tục lao dốc. Họ có 1 thành công là Guardians of the Galaxy Vol. 3 nhưng đây cũng là chuyến phiêu lưu cuối cùng của nhóm này, còn Ant-Man 3 và The Marvels đều gục ngã. Thậm chí The Marvels còn trở thành phim MCU có doanh thu tệ nhất lịch sử.
Mệt mỏi vì bội thực với siêu anh hùng, vậy còn Disney thì sao? Phim live-action dựa trên câu chuyển cổ tích kinh điển Nàng Tiên Cá không đạt kì vọng ban đầu. Nỗ lực vực dậy thương hiệu Indiana Jones và Haunted Mansion đều chuốc lấy thất bại. Còn tác phẩm kỉ niệm 100 năm thành lập cầm chắc thua lỗ nặng nề trong khi chất lượng bị chê tơi tả từ cả giới phê bình lẫn khán giả.
Trong 1 năm mà hãng phim mang tính biểu tượng văn hóa của nước Mỹ gục ngã cùng lúc với dịp kỉ niệm 100 năm thành lập, còn các siêu anh hùng “rơi rụng” khỏi màn ảnh rộng khi người ta đã ngán ngẩm với kiểu làm phim hời hợt, quyền lực mềm của nước Nhật trỗi dậy mạnh mẽ hơn bao giờ hết.
Công ty con Aniplex thuộc tập đoàn Sony là 1 trong những nhà sản xuất và phân phối anime lớn nhất thế giới
Nói 1 cách công bằng, không có những công ty Mỹ như Universal, Netflix hay Sony Pictures (thuộc 1 tập đoàn Nhật) thì họ cũng không thể tây tiến giòn giã như vậy được. Song, nó cũng cho thấy tiềm năng vô hạn của sản phẩm đến từ xứ hoa anh đào, khi ngay cả doanh nghiệp nước ngoài cũng khao khát chia sẻ quyền lợi.
Cuối cùng, cả 2 bên đều thu về lợi ích kinh tế cho mình, còn khán giả thì càng say mê văn hóa và sản phẩm Nhật Bản hơn. Và đó là cách mà quyền lực mềm của quốc gia Đông Á này chinh phục thế giới.
Theo Tổ chức Du lịch Quốc gia Nhật Bản, chỉ trong 11 tháng đầu năm 2023, nước này đã đón hơn 22 triệu lượt du khách tương đương thời điểm trước COVID-19, nhiều nhất là Hàn Quốc và Đài Loan. Dự báo lượng khách quốc tế đổ về sẽ đạt đỉnh 33 triệu vào năm nay, phá vỡ mọi kỷ lục. Không quốc gia châu Á nào có thể thành công như họ.
Nguồn: vnreview.vn.
